بررسی ساختاری و میکرومورفولوژیک کرک های اپیدرمی در رابطه با تکوین اندامهای رویشی مرزه بختیاری (.satureja bachtiarica bunge)

هدف از پژوهش حاضر بررسی تشریحی-تکوینی اندام های رویشی با تأکید بر کرک های اپیدرمی برگ مرزه بختیاری بوده است. برگ ها در چهار مرحله نموی بر اساس ابعاد و در ساقه نیز در دو میانگره بر اساس مکان انتخاب شدند. مطالعات بافتی و میکرومورفولوژیک با استفاده از میکروسکوپ های نوری و الکترونی نگاره انجام گرفت. تغییرات تکوینی در هر سه سیستم بافتی در اندام های هوایی مرزه بختیاری اتفاق می افتد. در طی مراحل تکوین برگ، افزایش قابل توجه ضخامت کوتیکول، افزایش فضای بین سلولی و کاهش تدریجی تراکم کرک ها از مهم ترین وقایع می باشند. ترایکوم های مشاهده شده بر روی ساقه و برگ، اکثرا مشابه هستند و در ساقه نیز با پیشرفت تکوین از تعداد آنها کاسته می شود. چهار نوع کرک غده ای peltate، capitate، digitiform و conoidal در برگ گیاه مشاهده شدند. تکوین کرک های peltate مورد بررسی قرار گرفت. با در نظر گرفتن ویژگی های یاخته ای، ده مرحله تمایز یابی برای کرک های peltate مشخص شد که به سه مرحله عملکردی قبل، حین و پس از ترشح تفکیک شدند. در اولین مرحله از روند تکوین، ابتدا سلول پروتودرمی دو تقسیم پری کلین متوالی انجام می دهد تا این که سه قسمت پایه، تنه و سر را به وجود می آورد. سپس سلول سر با تقسیمات آنتی کلین متوالی هشت سلول ترشحی سر را به وجود می آورد. روی سلول های ترشحی کوتیکول ضخیمی وجود دارد و با فاصله گرفتن آن از سطح سلول های سر، فضای زیر کوتیکولی بزرگی ایجاد می شود که مواد ترشحی به داخل آن ریخته می شوند. انواع دیگری از کرک ها در برگ مرزه بختیاری شناسایی شدند که تاکنون گزارشی مبنی بر مورفولوژی و یا ترشحی یا غیر ترشحی بودن آنها ارائه نشده است. اکثر کرک های مرحله اول و تا حدی مرحله دوم تکوین برگ، در فاز ترشح به سر می برند. لذا به نظر می رسد برگ های تازه تشکیل شده مرزه بختیاری جهت اسانس گیری و مصارف دارویی موثرتر می باشند